Elyaf; bütün tekstil ürünlerin hammaddesi ve en küçük yapı birimidir. Elyaf ikiye ayrılır; doğal elyaf, yapay(sentetik) elyaf. Doğal elyaflar ise bitkisel elyaf ve hayvansal elyaf olarak ikiye ayrılır. Doğal elyaf; tohumdan elde edilen (pamuk elyaf), gövdeden elde edilen (keten, kenevir,jüt,rami), yapraktan elde edilen (sisal kendiri,manila keneviri) ve meyveden elde edilen (koko elyaf) olarak dörde ayrılır. Hayvansal elyaf ise kıl kökenli (yün, moher,kaşmir,angora,deve tüyü,kıl keçisi) ve salgı kökenli (dogal ipek-ipek böceği) olarak ikiye ayrılır.
Kumaşlar ise elde edilişlerine (örme kumaşlar,dokuma kumaşlar ve dokusuz kumaslar) ve hammaddelerine göre (pamuklu, yünlü, ipekli, viskon, keten ve suni-sentetik) ayrılmaktadır.
Pamuklu Kumaşlar:
Pamuk, en eski ve en önemli elyaf türüdür. Nem çeker, dayanıklıdır, kolay kırışır. Mukavemeti yüksektir. Hafifliği ve yumuşaklılığı nedeniyle yazlık giysilerde, iç çamaşırlarında, havlu ve spor giyimde tercih edilir. Esnektir.
%3-%7 uzayabilir. Elde yıkanabilir. Ancak nemli bırakılmaması ve yıkandıktan sonra fazla bekletilmeden kurutulmasi gerekir. Doğal olduğu için sağlıklıdır. Serin tutar, özellikle yazlık giysilerde tercih edilir.
Keten Kumaşlar:
Keten, elyaf elde edilmek üzere yetiştirilen en eski tarım bitkilerindendir. Mukavemeti pamuktan daha iyidir. Pamuktan parlak, nem çekme özelliği yüksek, esnekliği azdır. Çabuk buruşur. İri gözenekli oluşu hem cildin nefes almasını, hem de buharlaşmasını kolaylaştırdığı için serin tutar. Bu özelliği dolayısı ile sıcak havalarda kullanılır. Takım elbise, pantolon, gömlek ve etek için tercih edilir. Pürüzsüz ve tüysüz oluşu; keten kumaşın çabuk kirlenmesini önler. Kuru temizleme yöntemi ile temizlenmelidir. Çabuk buruşur, yüksek sıcaklıkta ütülenmelidir.
Kaşmir Kumaşlar:
Kaşmir keçisinin veya benzeri Asya kökenli keçilerin yününden elde edilir. Lifleri uzun ve çok ince olduğu için parlak görünüme sahiptir. Yumuşak ve hassas bir kumaştır. Özenli bakım gerektirir. Kesinlikle kuru temizleme yöntemi ile temizlenmelidir.
İpek Kumaşlar:
Kelebek yumurtalarını dut yaprakları üzerine bırakır, yumurtladıktan üç dört gün sonra ölür. Baharda taze dut yaprakları üzerindeki yumurtalardan larva halinde çıkan tırtıllar sık tüylü ve siyahtır. Büyük bir iştahla devamlı dut yaprağı yerler ve dört beş defa gömlek değiştirerek bir birbuçuk ayda 7 veya 8 santime ulaşırlar. Büyüdükçe renkleri açılır ve tüyleri kaybour. İyice büyüyüp de hücrelerine yerleşince üst dudağındaki delikten iplik halinde zamk gibi bir sıvı çıkararak kozasını yapmay başlar.
Tırtıl önce kozanın dış kısmını sonra kendi vücudunun etrafını örmeye devam eder ve görünmez olur. Eğer kendi haline bıraklırsa iki üç hafta içinde kelebek haline gelerek ördüğü kozayı parçalar ve dışarı çıkar. Bu yüzden kozayı parçalamadan kozalar sıcak suya atılır veya sıcak su buharına tutularak tırtıl öldürülür. Böylece ipek kozaları elde edilir. Bu kozalardan da tel şeklindeki ipek lifleri çıkarılıp ham ipek üretilir.
Böceğin neslinin devamı için bir kısım kozanın parçalanıp kelebeğin çıkmasına müsaade edilir. Suni ipek kavak, göknar, söğüt gibi selülozca zengin olan ağaçlardan kimyasal yollarla elde edilen liflere denir.
İpek çok sağlamdir. Elastikidir, çekmez, kolay buruşmaz, çok çabuk kurur. Kolay boyandıkları için zengin renk seçeneklerinde sunulabilir. Isı ve ışığa duyarlıdır. Bir kozadan 450-900 metre hatta 2000 metre arasında kesiksiz iplik çıkabilir. Kuru temizleme yöntemi ile temizlenmeli, hafif ısıda ütülenmelidir.
Yünlü Kumaşlar:
Yünlü kumaşların kalitesini tayin eden faktörlerin başında elyaf çapı gelir. Bu mikron olarak ifade edildiği gibi 100'S-150'S gibi de adlandırılır. İnce elyaftan üretilmiş yünlü kumaşlarda merinos koyunundan Avustralya ve Yeni Zelanda'da elde edilen elyaflar kullanılır. Yünün diğer elyaflardan ayrılan en önemli özelliği keçeleşme özelliğidir. Bundan yararlanarak kumaş yüzeyi tüylendirilip keçeleştirilerek bir tabaka ile kaplanır ve flanel veya kaşe gibi kumaşlar üretilebilinir. Aranan diğer özellikler ise yumuşaklık, doğal rengin güzel oluşu ve yünün kıvrım sayısıdır. Yünlü kumaşlar yumuşak yüzeylidir. Kişilik giysilerin vazgeçilmez kumaşıdır. Özel bakım gerektirir. Kesinlikle yıkanmamalıdır. Kuru temizleme yöntemi ile temizlenmelidir. Yüksek oranda nem çekme kapasitesine sahiptir. Özel ütü bezleri kullanılarak buharlı sistemde ütülenir. Saklama ortam olarak rutubetsiz ortamlar tercih edilmelidir. Özel kılıflarda naftalinlenerek güveden korunmalıdır.
Yünlü Giysilerin Bakımı:
- Giysilerinizi ince ve sert kıllı bir fırça ile fırçalayın.
- Yünlü giysilerinizi çıkardıktan sonra ceplerini her zaman boşaltın ve serin bir yere asın.
- Yünlü takım elbiselerindeki kırışıklıklar, kısa süre için banyo buharında asılıp, gece boyunca asılı bırakılırsa giderilebilir. Veya nemli bir bez ve nokta 2 seviyesine ayarlı bir ütü ile ütülenerek giderilebilir.
- Yünlü giysilerinizin daha uzun ömürlü olması için giysilerinizi 2 gün üstüste giydikten sonra 1 gün dinlendirmenizi öneririz.
|